يکي از حوزه هايي که انتظار مي رود فناوري نانو اثر فراواني بر پيشرفت آن داشته باشد، مغناطيس ها و مواد مغناطيسي است. با ورود نانوفناوري به علم و صنعت مغناطيس، بهبود زيادي درکيفيت مغناطيس ها ايجاد شده است و مغناطيس هايي با ابعاد کوچک و نيروي مغناطيسي بزرگ ساخته شده اند. نوشتار زير برگرفته از گفتگويي با سيد علي سيدابراهيمي، دکتراي مواد مغناطيسي و عضو کميته نانوفناوري در دانشکده فني دانشگاه تهران است. دکتر سيدابراهيمي در اين گفتگو به بيان نقش نانوفناوري در پيشرفت مغناطيس ها پرداخته است:
مغناطيسهاي کوچک و مثال موتور ساعت مچي
نانوفناوري با قابليت ها و توانايي هايي که دارد، نقش مهمي را در توسعه و پيشرفت علوم و صنايع ايفا خواهد کرد و کارهايي را انجام خواهد داد که قبلاً انجام آن ممکن نبوده است؛ به عنوان مثال، شما ميخواهيد موتوري را براي يک ساعت مچي طراحي نماييد، طبعاً اين موتور کوچک خواهد بود و اندازة اجزاي آن نيز کوچکتر خواهد شد و نميتوان از مغناطيسهاي معمولي و بزرگ براي ساخت آن استفاده کرد. براي ساخت اين موتور بايد از مغناطيسهاي قوي و کوچک استفاده نمود. اما ساختن اين مغناطيسهاي کوچک با فناوري معمولي ممکن نيست و احتياج به فناوري پيشرفتهتري دارد. يکي از تواناييهايي که نانوفناوري ايجاد مينمايد، قابليت ساختن مغناطيسهاي کوچک است. در بعضي از پودرهاي مغناطيسي، کيفيت مغناطيسي با کاهش ابعاد ذرههاي پودر بهبود مييابد. فريتهاي مغناطيسي که مواد مغناطيسي سراميکي هستند از اين دستهاند. اين فريتها شامل مغناطيسهاي سخت (مغناطيسهاي دايمي) و مغناطيسهاي نرم (مغناطيسهاي موقتي) هستند. در اين فريتها، با کاهش ابعاد ذرههاي پودر تا ابعاد 500 تا 100 نانومتر، ميتوان به مغناطيسهايي با کيفيت بسيار خوب دست يافت.
در بعضي از پودرهاي مغناطيسي، کيفيت مغناطيسي با کاهش ابعاد ذرههاي پودر بهبود مييابد. فريتهاي مغناطيسي که مواد مغناطيسي سراميکي هستند از ين دستهاند. ين فريتها شامل مغناطيسهاي سخت (مغناطيسهاي ديمي) و مغناطيسهاي نرم (مغناطيسهاي موقتي) هستند. در ين فريتها، با کاهش ابعاد ذرههاي پودر تا ابعاد 500 تا 100 نانومتر، ميتوان به مغناطيسهاي با کيفيت بسيار خوب دست يافت.
کاربردهاي نانومغناطيسها
امروزه نانومغناطيسها همچون ساير مغناطيسها گسترة کاربرد وسيعي دارند. يکي از کاربردهاي اصلي نانومغناطيسها، استفاده از آنها در محيطهاي ذخيرهسازي اطلاعات (Recording media) است. صفحههاي مغناطيسي ذخيرهسازي اطلاعات، مثالي از اين محيطها هستند. سطح اين صفحهها از جنس ذرههاي مغناطيسي است. اين ذرهها بايد بسيار ريز و داراي دانهبندي يکنواخت باشند. با استفاده از نانوفناوري امکان ساخت اين ذرهها فراهم شده است.
کاربرد ديگر نانو مغناطيسها در ساخت موتورهاي الکتريکي کوچک است. هنگامي که اين موتورها کاربردهايي ظريف و حساس دارند، مغناطيسهاي استفاده شده در آنها با فناوري نانو ساخته ميشود.
نانومغناطيسها در صنايع الکتروفتوکپي نيز استفاده ميشود. جوهرهاي استفاده شده در اين صنايع، داراي پودرهاي نانومغناطيس هستند.
از زمينههاي جديد براي کاربرد نانوذرههاي مغناطيسي، توليد مايعها و سيالهاي مغناطيسي است. اين مواد در برادهبرداري از سطوح و تصفيه آب مطرح هستند. صنايع پزشکي و بيولوژي يکي از زمينههاي بزرگ براي استفاده از نانومغناطيسها هستند که در آنها نانوفناوري و زيستفناوري با هم تلاقي پيدا ميکنند. علاوه بر اين موارد، نانومغناطيسها در صنايع نظامي، رايانه، برق و خودرو نيز کاربرد دارند.
در بسياري از کاربردهايي که ذکر گرديد، محصولات نانومغناطيسها وارد بازار شدهاند. متأسفانه در کشور ما به علت ضعف صنعت مغناطيس و عدم آشنايي توليدکنندهها با فناوري نانو، توليد نانومغناطيسها مطرح نيست.
انقلاب نانوفناوري در صنعت مغناطيس
امروزه بيشترين استفاده از نانومغناطيسها به توليد نانوپودرهاي مغناطيسي مربوط ميشود. البته در کنار اين پودرها، قطعههاي مغناطيسي هم مورد استفاده هستند، اما چون با کاهش ابعاد ذرههاي پودر، کيفيت قطعههاي مغناطيسي هم بهبود مييابد، بيشتر روي پودرها تکيه ميشود. ساختهشدن پودرهاي مغناطيسي در ابعاد نانو ميتواند انقلابي در صنعت مغناطيس ايجاد نمايد.
منبع :شبکه تحلیل گران تکنولوژی ایران
نگاهي کوتاه به تحولات تکنولوژی ارتباطات سيار (موبايل نسل سوم)
با رشد و توسعة فرهنگ استفاده از فناوري اطلاعات (IT)، توقع مشترکان تلفنهاي همراه بالاتر رفته و آنان خواستار استفاده از سرويسهاي جديدي مثل توانايي برقراري ارتباط تلفن همراه با اينترنت با سرعت انتقال ديتاي بالا هستند. اما پايين بودن سرعت انتقال اطلاعات در تلفنهاي همراه نسل دوم (9.6 کيلوبيت بر ثانيه)، به هيچ وجه جوابگوي نياز مشترکان براي اتصال به اينترنت نيست. لذا متخصصان درصدد ايجاد و اراية راهکارهايي جهت افزايش سرعت انتقال اطلاعات برآمدند که در ادامه به دو مورد از مهمترين اين فعاليتها به طور مختصر اشاره ميکنيم:
1- بهرهگيري از تکنيک "سوييچينگ مداري ديتا با سرعت بالا" (HSCSD ): در اين سيستم با استفاده از سوئيچ مداري، سرعت انتقال اطلاعات تلفن همراه به 58 کيلوبيت بر ثانيه ميرسد .
2- ايجاد سيستمهاي "سرويسهاي راديويي بستهاي عمومي" (GPRS ) و "توسعة GSM براي سرعت انتقال بالاي ديتاي بالا" (EDGE): متخصصان با استفاده از ايدة "سوييچهاي بستهاي" (Packet Switching ) ، به طراحي شبکهاي روي آوردند که نسل 2.5 تلفنهاي همراه نام گرفت. در سيستم GPRS ، سرعت انتقال اطلاعات به لحاظ تئوري تا 171 کيلوبيت بر ثانيه و در عمل به 121 کيلوبيت ميرسد. همچنين در سيستم EDGE که يک نسخه بالاتر از GPRS است، سرعت انتقال اطلاعات به 384 کيلوبيت ميرسد.
نسل سوم تلفن همراه:
همگام با اين روند، متخصصان با تشکيل گروه کاري تدوين استاندارد نسل سوم (3GPP ) در سال 1998، کار استانداردسازي سيستمي جامع براي مخابرات سيار را آغاز کردند. اين سيستم که نسل سوم سيستمهاي مخابرات سيار نام گرفته است، ميتواند سرويسهاي چندرسانهاي (صدا، ديتا و تصوير) را با سرعت مناسب در اختيار مشترکان قرار دهد و استانداردهاي آن نيز تحت عناوين Release4،Release5 و Release99 منتشر گرديده است. سيستم نسل سوم در اتحاديه جهاني مخابرات (ITU ) به نام IMT- 2000 شناخته ميشود که شامل دو سيستم مطرح اروپايي (UMTS ) و آمريکايي (CDMA2000) است.
از مشخصات مهم نسل سوم تلفنهاي همراه ميتوان به موارد زير اشاره کرد:
1- نرخ انتقال داده براي محيطهاي بسته (ساختماني)، حدوداً 2 مگابيت بر ثانيه، براي مشترکان متحرک با سرعت پايين، 384 و براي مشترکان با سرعت تحرک بالا، 144 مگابيت بر ثانيه است.
2- سرويسهاي چندرسانهاي را به صورت همزمان در اختيار مشترک قرار ميدهد.
3- باندهاي فرکانسي درنظر گرفته شده براي نسل سوم تلفنهاي همراه به صورت زير است:
1900تا 1980مگاهرتز، 2110 تا 2170 مگاهرتز، 1710 تا 1885 مگاهرتز، 806 تا 960 مگاهرتز و 2500 تا 2630 مگاهرتز.
مزايا و گسترة استفاده از نسل سوم تلفن همراه:
با توجه به قابليتهاي بالاي نسل سوم تلفنهاي همراه در انتقال ديتا با سرعت بالا و اراية سرويسهاي مالتيمديا، استفاده از اين تکنولوژي، به گسترش فرهنگ استفاده از IT، عملي شدن ايدههاي تجارت الکترونيکي ( E-Commerce) ، دولت الکترونيکي (E-Government) ، آموزش الکترونيکي (E-Learning) و درنهايت، افزايش کارايي در استفاده از زمان ميگردد.
اولين شبکة تجاري نسل سوم را شرکت ژاپني NTTDOCOMO، در اکتبر سال 2001 ميلادي، در ژاپن راهاندازي کرد که هماکنون بالغ بر 3 ميليون مشترک موبايل نسل سوم (UMTS) را در اين کشور تحت پوشش قرار داده است. همچنين، در حال حاضر، بالغ بر 120 مجوز استفاده از طيف فرکانسي نسل سوم در کشورهاي مختلف واگذار گرديده است و اپراتورهاي مختلف، بيش از 120 ميليارد دلار جهت خريد مجوزهاي طيف فرکانسي نسل سوم هزينه کردهاند. از جمله کشورهايي که شبکة موبايل نسل سوم درآنها بهصورت تجاري راهاندازي شده است، ميتوان به انگلستان، اتريش، آلمان، يونان، دانمارک، ايتاليا، هلند، سوئد، استراليا، امارات متحدة عربي، هنگکنگ و اسپانيا اشاره کرد که بيش از 20 شبکه را دربرميگيرند. از طرف ديگر، بالغ بر 20 شبکه موبايل نسل سوم نيز در کشورهاي مختلف جهان در مرحله آمادگي براي بهرهبرداري (Pre- Commercial) است. پيشبيني ميگردد که شبکههاي تجاري موبايل نسل سوم، در فاصله سالهاي 2008 تا 2010 ميلادي به اوج شکوفايي تجاري خود نائل گردند.
منبع :مهندس صمد صمدياني - ، شبکه تحلیل گران تکنولوژی ایران